Raport „Connecting Global Priorities: Biodiversity and Human Health”, poświęcony powiązaniom między różnorodnością biologiczną a zdrowiem publicznym pokazuje, że ochrona tej pierwszej ma pozytywny wpływ na to drugie.
Materiał, przygotowany przez Sekretariat Konwencji ds. Różnorodności Biologicznej (SCDB) i Światową Organizację Zdrowia (WHO), porusza m.in. kwestie jakości wód i powietrza, żywności i odżywiania, chorób oraz leków – w tym tych tradycyjnych. Nie zabrakło w nim również wątków, takich jak zmiany klimatu, klęski żywiołowe czy zrównoważona produkcja i konsumpcja.
Na co zwrócono szczególną uwagę?
Bioróżnorodność, produkcja żywności i odżywianie: Różnorodność biologiczna stanowi podstawę dla upraw, hodowli, rybołówstwa oraz innych sposobów pozyskiwania żywności. Zróżnicowanie genetyczne pozwala na dokonywanie pozytywnych zmian w produkcji żywności, dostosowywanie jej do aktualnych potrzeb oraz do przyszłych wyzwań, takich jak zmiany klimatu.
Utrata bioróżnorodności w systemach rolnych zwiększa ich wrażliwość na zmiany, a także obniża ich stabilność, co z kolei przynosi szereg negatywnych skutków dla ludzkiego zdrowia. Raport wskazuje na fakt, iż różnorodność gatunków i odmian, podobnie jak dostęp do źródeł pożywienia (ryb, roślin, dziczyzny, insektów czy grzybów) i lekarstw z naturalnych ekosystemów, stanowią fundament zróżnicowanej diety, a tym samym ludzkiego zdrowia.
Z tego też powodu ograniczenie dostępu do różnorodności biologicznej oraz spadek globalnego zróżnicowania, zauważalny tak na lądzie, jak i pod wodą, stanowi istotne wyzwanie dla zależnych od niej społeczności ludzkich – szczególnie w krajach na niskim i średnim poziomie rozwoju. Niektóre wzorce dietetyczne, przynoszące szereg korzyści zdrowotnych, takie jak zmniejszona konsumpcja mięsa, mogą przyczyniać się z kolei do walki ze zmianami klimatu oraz ograniczenia presji człowieka na środowisko.
Różnorodność drobnoustrojów oraz choroby niezakaźne: Ludzkość, podobnie jak inne istoty żyjące, dysponuje własnym mikrobiomem – szeregiem mikroorganizmów o zróżnicowanym wpływie na nasze zdrowie, z którym (dosłownie) dzielimy nasze ciała i których jest w naszym organizmie 10 razy więcej niż ludzkich komórek. Większość z nich pełni funkcje niezbędne dla naszego przetrwania.
Raport wskazuje, że nasze relacje z obecnymi w środowisku mikrobami stanowią istotny element dla prawidłowego funkcjonowania naszego mikrobiomu. Ograniczony kontakt człowieka z naturą i jej zróżnicowaniem, podobnie jak utrata bioróżnorodności, prowadzi do redukcji różnorodności biologicznej w naszych organizmach, co z kolei może oznaczać problemy z odpornością i zwiększoną podatność na choroby.
Spojrzenie na różnorodność mikrobiologiczną w charakterze ważnej usługi ekosystemowej może pomóc w zasypaniu podziałów na kwestie środowiskowe i medyczne.
Choroby zakaźne: Bioróżnorodność odgrywa złożoną rolę w pojawianiu się nowych chorób, przynosząc nam korzyści w jednych – i zagrożenia w innych kontekstach. Spowodowane przez człowieka zmiany i degradacja ekosystemów, np. poprzez upowszechnienie rolnictwa przemysłowego czy używanie antybiotyków zwiększać może zagrożenie nowymi zarażeniami.
Choć wysoka różnorodność biologiczna może w niektórych okolicznościach oznaczać również wysoką ilość potencjalnych patogenów to warto pamiętać, że jej dobry stan pełni również rolę tarczy, chroniącej nas przed ryzykiem wystawienia się na kontakt z nimi.
Co robić? Rekomendacje płynące z Raportu
Znajdziemy w nim wezwanie do tworzenia spójnych strategii międzysektorowych które zapewnią, że powiązania między bioróżnorodnością a zdrowiem będą zauważone, docenione i znajdą swe odzwierciedlenie w narodowych strategiach zdrowia publicznego i ochrony różnorodności biologicznej.
Wcielanie w życie tych strategii może być wspólną odpowiedzialnością ministerstw zdrowia, środowiska i innych odpowiednich resortów oraz urzędów. Powinny one powstawać – i być wdrażane – przy czynnym udziale społeczności lokalnych. Wielowątkowy aspekt tych wyzwań wymagać będzie koordynacji odpowiedzi na nie ze strony decydentów.
Publikacja wskazuje również na potrzebę wykorzystania w tym procesie dorobku zarówno nauk społecznych, jak i przyrodniczych poprzez promowanie podejść ekosystemowych i wizji Jednego Zdrowia (One Health) człowieka i planety.
Artykuł na bazie materiału UNEP