Bioróżnorodność, zarówno w ujęciu przyrodniczym, jak i edukacyjnym, to jedna z głównych dziedzin ochrony środowiska, którą wspiera Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Realizuje te działania w ramach Programu LIFE, Norweskiego Mechnizmu Finansowego i EOG, a także karajowych programów priorytetowych z obszaru ochrony przyrody.
Nasze codzienne decyzje w realny sposób przekładają się na stan środowiska naturalnego, w tym zachowanie bioróżnorodności, tak istotnej dla ciągłości gatunków i równowagi ekosystemów. Tegoroczna ogólnopolska kampania Zielona Wstążka #DlaPlanety, inaugurowana corocznie 5 czerwca w Światowym Dniu Środowiska, odbywa się pod hasłem ochrony różnorodności biologicznej – „Ratujmy naturę. Ratujmy siebie”. NFOŚiGW po raz kolejny objął patronatem honorowym tę akcję, ponieważ jej cel jest zbieżny z działaniami finansowanymi przez Narodowy Fundusz.
Program LIFE – Ochrona przyrody
Program LIFE jest jedynym programem zarządzanym bezpośrednio przez Komisję Europejską, dotyczącym ochrony środowiska i klimatu. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej od 2008 roku pełni rolę Krajowego Punktu Kontaktowego Programu LIFE w Polsce, wspierając beneficjentów w przygotowaniu i realizacji projektów w następujących obszarach: przyroda i różnorodność biologiczna oraz zarządzanie i informacja na rzecz środowiska. W pierwszym obszarze to m.in.: czynna ochrona przyrody, z zastosowaniem najlepszych, sprawdzonych merytorycznie i najbardziej efektywnych finansowo praktyk, skupiających się przede wszystkim na obszarach Natura 2000 i ochronie gatunków oraz siedlisk przyrodniczych objętych Dyrektywą Siedliskową i Dyrektywą Ptasią. Na finansowanie mogą liczyć również innowacyjne projekty z zakresu ochrony środowiska, mające na celu sprawdzenie nowych rozwiązań, przyczyniających się do zdefiniowania istotnych problemów przyrodniczych, a także działania o charekterze dobrych praktyk, służące ochronie zagrożonych gatunków i siedlisk innych niż te objęte ochroną w ramach dyrektowy UE.
Z kolei w ramach obszaru zarządzanie i informacja na rzecz środowiska, preferowane są projekty informacyjne oraz kampanie służące wspieraniu polityki w zakresie ochrony środowiska, ochrony przyrody, a także podnoszenia świadomości społecznej. Beneficjenci muszą prowadzić działalność na terenie Unii Europejskiej. Możliwe jest również uzyskanie dofinansowania dla projektów realizowanych wspólnie przez kilka podmiotów, a także projektów międzynarodowych (realizowanych przez podmioty z różnych krajów UE).
Obecnie z Programu LIFE (2014-2020), realizowanych jest pięć projektów z obszaru przyroda i różnorodność biologiczna, o łącznej wartości ponad 68 mln zł, z czego 41,3 mln zł stanowi dofinansowanie Komisji Europejskiej, głównie dla projektów przyrodniczych.
Program Środowisko, Energia i Zmiany Klimatu – fundusze norweskie
Rozwój bioróżnorodności to jeden z priorytetów Programu Środowisko, Energia i Zmiany Klimatu, finansowanego z środków norweskich i EOG. Operatorem Programu jest Ministerstwo Klimatu przy pomocy Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Realizacja projektów tego typu odbywa się przez obszar programowy Środowisko naturalne i ekosystemy, którego budżet wynosi blisko 53 mln zł.
Projekty dotyczące ochrony przyrody i bioróżnorodności powinny obejmować m.in.: wdrażanie planów zarządzania obszarami chronionymi, np. obszary Natura 2000, parki narodowe i krajobrazowe, rezerwaty, poprawę stanu gatunków chronionych, przeciwdziałanie fragmentacji ekosystemów, zachowanie korytarzy ekologicznych w celu zapewnienia swobodnego przepływu gatunków między obszarami chronionymi, zwiększenie ochrony ekosystemów przed inwazyjnymi gatunkami obcymi oraz działania związane z ochroną środowiska i ekosystemów realizowane przez NGO. O dofinansowanie mogą ubiegać się podmioty prywatne lub publiczne, komercyjne lub niekomercyjne, a także organizacje pozarządowe. Jest ono przyznawane w formie dotacji, do do 90 % całkowitych kosztów projektu (w zależności od typu beneficjenta).
W perspektywie 2009-2014, w ramach Programu PL02 „Ochrona różnorodności biologicznej i ekosystemów” zrealizowano łącznie 61 projektów, dofinansowanych w kwocie blisko 80,88 mln zł.
Program priorytetowy 4.1 Ochrona i przywracanie różnorodności biologicznej i krajobrazowej
Głównym celem programu jest powstrzymanie procesu utraty różnorodności biologicznej i krajobrazowej, odtworzenie i wzbogacenie zasobów przyrody oraz skuteczne zarządzanie gatunkami i siedliskami (w tym rozpoznanie pojawiających się zagrożeń), a także wzmocnienie działań z zakresu edukacji ekologicznej, służących ochronie przyrody.
Finansowanie można wykorzystać m.in. na: przeciwdziałanie klęskom żywiołowym i likwidowanie ich skutków, utrzymanie i zachowanie parków oraz ogrodów zabytkowych, opracowywanie planów ochrony dla obszarów podlegających ochronie oraz prowadzenie monitoringu przyrodniczego, przedsięwzięcia związane z ochroną i przywracaniem chronionych gatunków roślin lub zwierząt, przedsięwzięcia związane z ochroną przyrody, w tym urządzanie i utrzymanie terenów zieleni, zadrzewień, zakrzewień oraz parków.
Budżet programu wynosi do 167 mln zł i jest podzielony na dotacje – do 141 mln zł oraz zwrotnych form dofinansowania – do 26 mln zł. O finansowanie mogą się starać m.in.: parki narodowe, jednostki samorządu terytorialnego i ich związki, stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego, parki krajobrazowe i ich zespoły, uczelnie wyższe, organizacje pozarządowe, jednostki organizacyjne PGL Lasy Państwowe.